Oorsprong en idee
Dit boek verscheen in 2014 verscheen als The CIJ’s handbook (Logan Handbook). Het Centre of Investigative Journalists (CIJ) uit Londen gaf de opdracht aan Silkie Carlo en Arjen Kamphuis om dit boek te schrijven, niet lang nadat Edward Snowden de klok luidde over massasurveillance. Sindsdien is duidelijk geworden dat overheidsdiensten waaronder de politie ongebreidelde spionageactiviteiten aan de dag leggen om informatie te bemachtigen over journalisten en hun bronnen en zelfs brondocumenten te vernietigen. Maar voor het behoud van onze democratie is het van groot belang dat journalisten hun werk kunnen doen.
Journalistiek onder druk
De term massasurveillance kent iedereen tegenwoordig en de datadrift van bijvoorbeeld overheden, techgiganten en industrie is onverminderd en er zijn steeds meer situaties waarin aan mensen gevraagd wordt informatie over zichzelf prijs te geven. Denk bijvoorbeeld aan het doorzoeken van smartphones, mensen worden min of meer verplicht hun wachtwoord te geven. In steeds meer landen is er bovendien buitengewoon veel macht aan de overheid gegeven, zonder dat er goede toezicht is op of de overheidsdiensten, zoals de AIVD, die macht volgens de gestelde voorwaarden gebruiken. De term surveillancestaat lijkt niet meer zo vreemd. En die massasurveillance is al volwassen, terwijl we nog maar aan het begin van het verhaal van democratie in het digitale tijdperk staan. Hoe wij hier als samenleving op reageren, zal aantonen hoe goed we in staat zijn om vrijheid van meningsuiting en het recht op een privéleven in de toekomst te beschermen.
Dit handboek helpt je op weg hoe je jouw data en communicatie en dat van je bronnen kunt beschermen en leert je hoe je middelen en methodes kunt gebruiken die zichzelf in de meest extreme situaties hebben bewezen door experts wereldwijd.
Journalistiek is opschrijven wat machtige mensen en instituten niet opgeschreven willen hebben.
William Randolph Hearst
Als je iets schrijft wat een ander niet geschreven wil hebben – voor onderzoeksjournalistiek is dat meestal zo – dan moet je aannemen dat je jezelf en je bronnen moet beschermen. Tegenstanders willen niet dat je verhaal naar buiten komt, of dat nu een overheid is, een groot bedrijf of een criminele organisatie. Het is daarom belangrijk om kennis te hebben van informatiebeveiligingsmethodes (‘infosec’) en dit handboek is zo transparant mogelijk geschreven, met begrijpelijke instructies zonder in te leveren op kennis, onderricht of veiligheid. Met enige vastberadenheid ben je al snel een gevorderde in het gebruiken van die methodes. Als je in de 21e eeuw een journalist bent, dan heb je deze tools nodig.
De meeste apparaten zoals laptops, tablets en smartphones kunnen worden gebruikt om je te bespioneren. Maar er zijn niet al te kostbare maatregelen die je kunt nemen en je hebt er ook geen diploma computerwetenschappen voor nodig. Een computersysteem dat vrijwel alle geavanceerde aanvallen door de meest-geavanceerde nationale overheden kan weerstaan, ligt binnen ieders bereik. Tenminste, als je bereid bent te leren werken met gratis software en met hardware die je al voor minder dan € 300,- kunt aanschaffen.
In dit boek staat het voorkomen van ongeautoriseerde toegang tot jouw data centraal. Je leert hoe je misbruik, inzage, onthulling, vernietiging, etc. kunt tegenhouden. Het gaat vooral over hoe je je computer (laptop) veilig kunt gebruiken. Dreiging komt uit verschillende hoeken en niet alleen van criminelen (hacking, phishing), maar ook van concurrenten, overheden en inlichtingendiensten (sleepnet, massasurveillance, industriële spionage). Dreiging komt zelfs van datahandelaren die profielen van ieder individu willen samenstellen. Bescherming is dus belangrijk. Je kunt je informatie op verschillende risiconiveaus beveiligen. Afhankelijk van de dreiging neem je bijpassende maatregelen. Maar hoe moet dat? Dit boek beschrijft de meeste effectieve manieren om je werk privé te houden, veilig van spionage. Het legt uit hoe je veilig kunt schrijven, hoe je met beveiliging moet omgaan en hoe je veilig informatie kunt ontvangen, opslaan en verzenden waarvan een overheid of machtige corporate liever niet heeft dat je die informatie kent, hebt of deelt. Om jouw privacy en de veiligheid van je bronnen te verzekeren, helpt dit boek je om je communicatie anoniem, niet ontcijferbaar en zelfs niet detecteerbaar te maken.
De auteurs en andere experts die adviseerden in dit project, hebben ervoor gezorgd dat het een praktisch en bruikbaar hulpmiddel is. De verwachting is dat er met enige regelmaat aanpassingen volgen. Ga daarom eens per jaar terug naar nvj.nl of artheos.nl om de nieuwste versie te downloaden.
Compilatie van de oorspronkelijke inleidende tekst door Silkie, Arjen en Gavin MacFadyen met aanpassingen/aanvullingen door Helma.
